Een van de voornaamste instrumentale muzikale vormen is ongetwijfeld de sonate. De formele betekenis van het begrip “sonate”, dat afgeleid is van het Italiaanse woord “sonare” (“klinken” of “spelen”), is in de loop der jaren flink veranderd. Meer informatie over de ontwikkeling van de sonate en een groot aanbod van de barok tot nu vind je hier!
Het begrip “sonate” ontstond in de tweede helft van de 16e eeuw en werd gebruikt voor verschillende vormen van instrumentale composities voor twee of meer instrumenten. Zo zou er beter onderscheid gemaakt kunnen worden tussen deze stukken en solowerken voor toetsinstrumenten, of stukken met zang, zoals cantates.
De baroksonate onderscheidt zich vooral van de klassieke sonate door het grotere aantal delen (vier of meer), waarbij snelle en langzame tempi zich regelmatig afwisselen. De baroksonate kan ruwweg in twee vormen worden onderverdeeld:
Sonata da camera (“Kamersonate”) – deze vorm heeft een licht danskarakter en is de voorloper van de barokke danssuite.
Sonata da chiesa (“Kerksonate”) – is in de regel vierdelig, waarbij elk deel afwisselend langzaam of snel is. De delen zijn niet gebaseerd op dansritmes
Afhankelijk van de grootte van de bezetting kunnen baroksonates verder onderverdeeld worden in solosonates voor één instrument (meestal viool) en basso continuo en triosonates voor twee solo-instrumenten en basso continuo.
Een bekende componist van sonates is de Italiaan Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zowel de sonata da chiesas van Corelli als de sonata da cameras van Corelli zijn tegenwoordig nog altijd zeer geliefd bij zowel muzikanten als publiek.
Tussen de 17e en de 18e eeuw ontwikkelde de sonata da chiesa zich langzaam tot een vorm die tegenwoordig bekend staat als Napolitaanse ouverture, waarbij het inleidende langzame deel verdween en een driedelige vorm ontstond die qua tempostructuur van de verschillende delen (snel-langzaam-snel) niet alleen een basis vormde voor de klassieke sonate, maar ook voor veel andere muzikale vormen.
De Italiaanse componist Domenico Scarlatti (1685 - 1757) leverde in deze tijd een belangrijke bijdrage aan het formele ontstaan van de sonate. De sonates van Scarlatti werden over het algemeen geschreven in de oude sonatevorm: een eendelige compositie met twee contrasterende thema’s.
Tijdens het classicisme (1750- 1800) ontwikkelde de sonate zich verder. In deze tijd werd het begrip “sonate” hoofdzakelijk voor pianosonates, of sonates voor een solo-instrument met pianobegeleiding gebruikt. In de basis bestaat een klassieke sonate uit drie (soms vier) delen, waarbij het eerste (snelle) deel in de “sonatevorm” geschreven is; het tweede deel een langzaam karakter heeft en het derde deel in de regel weer snel is en allerlei muzikale vormen kan aannemen.
In een vierdelige sonate wordt doorgaans voor het laatste deel nog een dans in de vorm van een menuet of scherzo toegevoegd. De grootste bloeiperiode voor de sonate kwam voort uit de werken van drie componisten van de (eerste) Weense school: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven. Een van de meest bekende sonates uit deze tijd is de Mondscheinsonate van Beethoven
voor: Viool [blokfluit], basso continuo
Artikelnr.: 200508
18 Probestücke zu dem Versuch "Über die wahre Art das Clavier zu spielen"
voor: Piano
Artikelnr.: 288003
aus der Kantate "Himmelskönig, sei willkommen", BWV 182
bearbeitet für zwei Blockflöten und Orgel (Klavier)
voor: 2 blokfluiten (SA), orgel [piano]
Partituur, losse partij (pdf download)
Artikelnr.: 2208
voor: Sopraanblokfluit, piano
Artikelnr.: 418885
K.208, K.380
voor: Gitaar
Artikelnr.: 473439
from Canzoni e Sonate
The Brass Press
voor: 3 trompetten, piano [orgel]
Pianopartituur, partijen
Artikelnr.: 364472
voor: Viool
Bladmuziek (facsimile)
Artikelnr.: 195410
voor: Gitaar
Artikelnr.: 130257
op. 1
Sonaten 5–8
voor: Blokfluit [dwarsfluit, viool, hobo], basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 175935
bearbeitet für Föte und Klavier
The Flute Collection
voor: Dwarsfluit, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 683770
Autographe Notenhandschrift im Faksimile; Beginn des letzten Satzes (Facsimile)
Postkaart
Artikelnr.: 348008
Henle Urtext Editions
voor: Piano
Bladmuziek (Urtext)
Artikelnr.: 461232
ergänzt von Rudolf Lutz nach dem Fragment von Mendelssohn in der Bodleian Library in Oxford
voor: Orgel
Partituur
Artikelnr.: 615245
Serie A/10 (Urtextausgabe) (Urtext)
voor: Piano
Bladmuziek (Urtext)
Artikelnr.: 344836
Band II
voor: Altblokfluit [fluit/viool], basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 578104
nach den Triosonaten für Orgel BWV 525-530
Heft II: Sonaten 3 und 4
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 117436
Neuausgabe nach dem Erstdruck von 1725
voor: 3 altblokfluiten
Speelpartituur
Artikelnr.: 418532
Sonatas No. VI-X
voor: Viool, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 549828
(Four Cities)
voor: Cello, piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 736940
Heft 2: Sonaten 4-6 ("La Beaumont" C-Dur, "La Persan" G-Dur, "La Simianne" G-Dur)
voor: Altblokfluit [fluit/hobo/viool], basso continuo
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 419152
voor: 2 altblokfluiten (duo)
Speelpartituur
Artikelnr.: 418508
Band I
voor: Altblokfluit [fluit/viool], basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 578101
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 669064
Hob. XVI: 7, 9, 4, 8
edited from the sources
Wiener Urtext Edition
voor: Piano
Bladmuziek (Urtext)
Artikelnr.: 553384
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij (Urtext)
Artikelnr.: 214091
voor: Piano
Artikelnr.: 401117
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 556064
aus: Essercizii Musici
voor: Altblokfluit, basso continuo
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 379108
nach dem UrtextHob. XVI:46
voor: Piano
Artikelnr.: 356023
voor: Dwarsfluit, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 382396
voor: Engelse hoorn, piano
Artikelnr.: 288596
voor: Piano
Bladmuziek (Urtext)
Artikelnr.: 401295
voor: Trombone, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 142596
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 395295
(Adagio - Allegro - Adagio - Giga Allegro)
voor: 2 altblokfluiten (duo)
Bladmuziek
Artikelnr.: 725635
for one to for instrumental parts (violino, viola da braccio, viola da gamba, trombone, bassono) und Basso
voor: 1-4 melodie-instrumenten, basso continuo
Partituur
Artikelnr.: 779436
für drei Violen da Gamba oder zwei Violen da Gamba und Basso continuo
(mit Faksimile der Quelle)
voor: 3 viole da gamba
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 676999
voor: 2 altblokfluiten, piano
Artikelnr.: 418880
Erstausgabe
L'arte del flauto
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 418405
voor: Viool, piano
Artikelnr.: 418120
Fontana Di Musica 77
voor: Altblokfluit, klavecimbel [piano]
Partituur, partijenset
Artikelnr.: 421185
BWV 1019
voor: Viool, piano [klavecimbel]
Piano-uittreksel
Artikelnr.: 1020854
für Traversflöte (Sopranblockflöte) und Bc
voor: Dwarsfluit, piano
Partituur, losse partij
Artikelnr.: 161014
First edition of the first version
voor: Cello, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 695975
voor: Altblokfluit, basso continuo
Artikelnr.: 200525
Camera flauto Amadeus 67
voor: Altblokfluit [fluit/hobo], basso continuo
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 200580
Innsbruck, 1660
Musik am Hofe zu Innsbruck Band 1
voor: Viool, basso continuo
Partituur, losse partij
Artikelnr.: 157799
from Essercizii musici
Bärenreiter Urtext
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Partituur, losse partijen (Urtext)
Artikelnr.: 586178